بورسیه تحصیلی و علوم انسانی

بورسیه تحصیلی ؛ حامی، مؤسسه‌ای برای حمایت از دانشجویان برتر رشته‌های علوم انسانی

مصاحبه کنندگان: سمیه موسوی و سرور به‌روش

تخمین زمان مطالعه: ۷ دقیقه

همان طور که در بخش اول اشاره شد مهمترین فعالیت مؤسسه حامی دادن بورسیه تحصیلی به دانشجویان برتر علوم انسانی است. در بخش دوم این مصاحبه با دکتر جوشقانی، مدیر عامل مؤسسه حامی علوم انسانی، به مباحثی همچون آمار دانشجویان حمایت شده توسط این مؤسسه، خدمات آن، گستره رشته‌های دانشجویان مورد حمایت و همچنین ساختار هیئت مدیره، علمی و مشاوران این مؤسسه می‌پردازیم.

شما آماری ارائه دادید از تعداد دانشجویانی که حمایت شده‌اند. دانشجویان از چه گستره‌ای از رشته‌ها درخواست داده‌اند و چقدر از این طرح استقبال شده‌است؟

سال قبل ما حدود ۳۳ یا ۳۴ نفر درخواست داشتیم. البته شرایطی که گذاشته‌ایم محدودکننده است: کسانی که از دانشگاه‌های برتر دنیا در رشته‌های علوم انسانی پذیرش گرفته‌اند. این شرایط شامل تعداد کمی از افراد می‌شود چون اکثراً افراد به سمت رشته‌های مهندسی می‌روند. فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی کمتر برای تحصیلات تکمیلی درخواست می‌فرستند.

به همین دلیل پارسال درخواست‌های کمی دریافت کردیم و امسال هم علی‌رغم گسترش تبلیغاتمان، فکر نمی‌کنیم درخواست‌های خیلی بیشتری دریافت کنیم. از میان ۳۳-۴ نفر ما با حدود ۱۲ یا ۱۳ نفر مصاحبه کردیم و از بین آن‌ها ۴ نفر انتخاب شدند که بورسیه تحصیلی شدند و به دانشگاهی که می‌خواستند رفتند.

و پذیرش‌ها از چه رشته‌هایی بود؟

تمامی این اطلاعات در سایت مؤسسه موجود است. پذیرش‌های ما امسال در رشته‌های مدیریت کسب و کار، تاریخ هنر، سیاست‌گذاری عمومی و سیاست‌گذاری انرژی‌های تجدیدناپذیر بوده است. دانشگاه‌ها هم دانشگاه‌های معتبری همچون آکسفورد، هاروارد، شیکاگو، کلمبیا، اینسیاد پاریس و دانشگاه فنی برلین بوده است.

کسانی که درخواست می‌دهند در ایران هم در رشته‌های انسانی تحصیل کرده‌اند؟ جالب است که بدانیم بیشتر بچه‌هایی که دوره‌پپ کارشناسی هم انسانی خوانده‌اند متقاضی این حیطه هستند یا بچه‌های رشته‌های دیگر.

متاسفانه افرادی که در کشور خودمان در مقطع کارشناسی رشته‌های علوم انسانی مثل روانشناسی را انتخاب می‌کنند، بسیار کمتر پیش می‌آید که این جاه‌طلبی را داشته باشند که در خارج از کشور، دکتری روانشناسی را در بهترین دانشگاه‌های دنیا بگیرند. اکثراً به دنبال جایی در آسیای میانه و نهایتاً در اروپا هستند. این تجربه‌ای است که ما تا به این جا داشتیم. شاید هم ضعف از تبلیغات ما بوده است.

 افرادی که برای ما درخواست می‌فرستند و کسانی که در دانشگاه‌های برتر پذیرش گرفته‌اند اکثراً در دوره‌ کارشناسی فنی بودند. البته کسانی را داریم که در مقطع کارشناسی هم انسانی بوده‌اند و موفق هم بوده‌اند. یک یا دو نفر از بورس‌شدگان ما در مقطع کارشناسی هم انسانی بوده‌اند. ولی بیشتر درخواست‌هایی که برای ما رسیده است از سمت بچه‌های فنی بوده است. ما محدودیتی روی رشته نگذاشتیم و صرفاً محدودیت را روی پذیرش داشتن از دانشگاه‌های برتر گذاشتیم.

در مراحل پذیرش گرفتن از دانشگاه شما وارد نمی‌شوید؟

خیر. درباره‌ زمان بورسیه هم به این دلیل که زمان درخواست اکثر دانشگاه‌های برتر دنیا در نوامبر و دسامبر است و در مارچ جواب‌ها آمده، دوستان باید تا ماه آپریل جواب نهایی را بدهند.

ما هم زمان بورسیه را با همین زمان‌بندی منطبق کرده‌ایم که در اوایل آپریل بتوانیم به افراد جواب بدهیم و دانشجویان بتوانند به دانشگاه‌ها جواب قطعی را بدهند. ما هیچ کمکی در مراحل گرفتن پذیرش نمی‌کنیم. اگر کسی توانمند است خودش این مراحل را طی می‌کند. بعد از این که پذیرش گرفت، بدون فاند و با فاند کم، یا هزینه زندگی کافی نبود ما کمک می‌کنیم.

بعد از پذیرش گرفتن و دریافت بورسیه تحصیلی ، دانشجویان برای بازگشت چه تعهدی دارند؟

ما سه برابر پولی که می‌دهیم از افراد سفته می‌گیریم و آن در مؤسسه نگه می‌داریم و از افراد تعهد می‌گیریم که دو سال بعد از تحصیل‌شان پس از کسب تجربه و کار کردن، به کشور بازگردند. وقتی به کشور بازگشتند ما کاری نداریم، فقط به مدت زمانی که درس خوانده‌اند در کشور باشند و ما اعتقاد داریم چنین افراد نخبه‌ای هر کاری برای کشور انجام دهند ثمره‌ای برای کشور خواهد داشت.

به هر دلیلی اگر دوستان تمایل نداشته باشند به کشور بازگردند، اصل پول به علاوۀ یک جریمه‌ را برمی‌گردانند و سفته‌ها آزاد می‌شود. نکته اینجاست که پولی که ما می‌گیریم و جریمه‌ای که تعیین می‌کنیم قرار نیست به افراد خیر بازگردد بلکه به سیستم برمی‌گردد تا یک نفر دیگر را حمایت کنیم.

شما طرح کمک هزینه اعزام به همایش‌های خارج از کشور را برای دانشجویان علوم انسانی دارید. کسانی که برای اعزام به همایش‌ها انتخاب می‌شوند باید از چه معیارهایی برخوردار باشند؟

این از طرح‌های جدید مؤسسه است و تنها دو نفر به صورت آزمایشی برای همایش بورسیه شده‌اند. هدف این است که انتهای هر فصل روز ۱۵ ام ماه آخر فصل درخواست‌ها را مقایسه کنیم و بسته به این که چقدر منابع داریم تعدادی را حمایت کنیم. اولویت به رشته‌ها و دوره‌هایی تعلق دارد که در کشور نیاز بیشتری به آن‌هاست.

یعنی متقاضی باید کمیته‌ علمی را قانع کند که نیاز کشور این رشته یا دوره است و آن دانشگاه یا نهاد برگزارکننده در این زمینه پیشرو است. اسم دانشگاه آنقدر مهم نیست اما سازمان و مؤسسه باید پیشرو باشد به این دلیل که همایش‌های بسیاری برگزار می‌شوند اما خروجی آن مهم است.

دیگر خدماتی که شما به دانشجویان نخبه علوم انسانی ارائه می‌دهید، شامل چه مواردی است؟

علاوه بر بورسیه تحصیلی، مؤسسه حامی از سال جاری اقدام به حمایت از دانشجویان دکتری در رشته‌های علوم انسانی داخل کشور جهت شرکت در دوره‌های فرصت مطالعاتی کرده است.

علاوه بر بورسیه تحصیلی ۳۵ هزار دلاری و کمک هزینه فرصت مطالعاتی ۱۰ هزار دلاری، مؤسسه حامی در حال حاضر در دو حوزه دیگر نیز فعال است: تسهیلات مسکن تا سقف یک میلیارد و پانصد میلیون ریال به دانش‌آموختگان رشته‌های علوم انسانی از ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان و متقاضی بازگشت به کشور و کمک هزینه تا سقف هزار دلار به منظور شرکت در کنفرانس‌های علمی، مدارس تابستانی و کارگاه‌های آموزشی در رشته‌های علوم انسانی. همه این اطلاعات در سایت مؤسسه حامی به صورت کامل ارائه شده است.

در لیست هیئت مدیره اکثراً افراد یا اساتید دانشگاه شریف بودند، مهندسی یا مدیریت و اقتصاد. مدیریت و اقتصاد به نوعی هم به علوم انسانی و هم به علوم مهندسی متصل‌اند. از رشته‌های دیگر، اساتید و کسانی که صاحب کرسی و اعتبار بودند نمی‌خواستند به مؤسسه بپیوندند؟

این مسئله به تاریخچه‌ تأسیس مؤسسه برمی‌گردد که وجه مشترک تمامی اعضای هیئت مدیره این است که از دانشجویان دکتر نایبی بودند. ما همه دانشجویان برق شریف بودیم و در دهه‌ هشتاد  همه خارج از کشور علوم انسانی خواندیم و برگشتیم و از قضا همه اقتصاد خوانده‌ایم.

انتخاب این افراد به این دلیل نبوده است که رشته تحصیلی‌شان اقتصاد است یا اینکه اقتصاد به سایر رشته‌های علوم انسانی برتری دارد. بلکه به این دلیل بوده است که این افراد علوم انسانی خوانده بودند و دکتر نایبی درباره ایشان شناخت و اعتماد داشتند و مدیریت مؤسسه به آن‌ها سپرده شد.

برنامه‌ای برای جذب نیروهای دیگری در هیئت امنا از سایر رشته‌ها را ندارید؟ 

دو بحث وجود دارد. یکی بحث مدیریت مؤسسه است که در آن ما نیازی به افزایش افراد نمی‌بینیم.

بحث دیگر بحث کمیته‌ علمی است که وظیفه‌ بررسی درخواست‌ها و انتخاب از بین آن‌ها را بر عهده دارد. در این بخش ما به شدت به افراد در رشته‌های مختلف نیاز داریم. چرا که بحث ارزیابی تخصصی می‌شود و باید تشخیص داد کدام درخواست‌دهنده قوی‌تر است.

در این مورد احساس نیاز می‌کنیم و بسیار علاقه‌مندیم که با توجه به درخواست‌هایی که فرستاده می‌شود از افراد متخصص کمک بگیریم. اما لازم نیست از همه‌ رشته‌ها فردی را جذب کنیم. چراکه رشته‌های علوم انسانی بسیار گسترده‌اند و هر سال برای همه‌ رشته‌ها متقاضی وجود ندارد.

برای بحث مدیریت کل مؤسسه یک هیئت مشاوران وجود دارند که در استراتژی‌های بلندمدت مؤسسه با این بزرگواران مشورت می‌کنیم و از نظرات و پیشنهادات اساتید دانشگاه‌، محققان و افراد علاقه‌مند نیز استقبال می‌کنیم.

چگونه در رشته‌های علوم انسانی بورسیه تحصیلی بگیریم؟ معرفی مؤسسه حامی -۱