تجاری سازی دانشگاه
گزارش گاردین دربارۀ اعتراض‌های دانشجویان و دانشگاهیان کانادا، هلند و انگلیس در مورد تجاری سازی نهادهای آموزشی
نویسنده: تمنا منصوری
تخمین زمان مطالعه:۸ دقیقه
ایدۀ تجاری سازی دانشگاه و به ویژه علوم انسانی در غرب به دهه‌ها پیش باز می‌گردد. اما همواره مخالفان این جریان، در تعریف سودمندی علم و نقش دانشگاه در حل بحران‌های اقتصادی با موافقان تبدیل دانشگاه به پیمان‌کار دولت یا بخش خصوصی در نزاع بوده و هستند. در اینجا به واکنش‌های دانشجویان و دانشگاهیان سه دانشگاه در ۲۰۱۵ به جریان تجاری سازی اشاره می‌کنیم. نگاه انتقادی این چند نفر می‌تواند (نه به طور قطع) تصاویر مثبت و کلیشه‌ای از وضعیت دانشگاه‌های خارج از ایران را نقض کند.
دانشگاه تورنتو، کانادا
دانشجویان تحصیلات تکمیلی در این دانشگاه به مدت سه هفته دست به اعتراض و اعتصاب زده بودند. اما چرا؟ دستیارهای اساتید و تحصیلات تکمیلی برای تدریس در دانشگاه تورنتو عناصر حیاتی و ضروری اند اما به آنها حداقل بسته مالی ۱۵ هزار دلاری پرداخته می‌شود یعنی بسیار کمتر از آن چیزی که برای برآمدن از عهدۀ خرج زندگی لازم است.
آنچه در ادامه می‌خوانید، گفته‌های عمر سیسی، دانشجوی دکترای علوم سیاسی در دانشگاه تورنتو است:
«بسته کمک هزینه اصلی به دانشجویان تحصیلات تکمیلی بیش از هفت سال است که افزایشی نداشته، اتفاقی که باعث شده است این دانشجویان مدرس و محقق را به زندگی زیر خط فقر با تنها ۸ هزار دلار بکشاند. استادهای قراردادی، مدرسان سرفصل‌های آموزشی و استادیارها بیش از ۶۰ درصد سهم آموزش در دانشگاه تورنتو را به دوش می‌کشند اما تنها ۳.۵ درصد بودجه دانشگاه به آنها اختصاص دارد.
برای برآمدن از پس این معضل، دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید با حداقل کمک هزینه ضمانت شوند، یعنی مقداری که از خط فقر بالاتر باشد و با افزایش تورم و هزینه زندگی بالا رود.
در عوض، مدیریت در صدد بوده است تا ثبت‌نام دانشجویان مقطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی به ویژه دانشجویان بین‌المللی را بالا ببرد تا به افزایش سود برای دانشگاه کمک کند. تیم اجرایی دانشگاه تورنتو به جای آنکه به نیازهای جدی مالی دانشجویانش رسیدگی کند هفته‌ها وقت گذاشت تا از بازگشت به میز مذاکره امتناع کند.
مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن، بریتانیا
از ۱۸ مارس ۲۰۱۵ اتاق مدیریت اصلی دانشگاه به اشغال دانشجویان درآمده است اما چرا؟ در واکنش به بازاری کردن آموزش.
آنچه در ادامه می‌آید گفته‌های ناتالی فینس، یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد در رشته جامعه شناسی سیاسی و نیز الن لیز، دانشجوی کارشناسی انسان شناسی اجتماعی در مدرسه علوم سیاسی و اقتصاد لندن است:
«مدرسه علوم سیاسی و اقتصاد لندن (ال اس ای) مصداق بارز دانشگاه نئولیبرال است. این مؤسسه پیرامون منافع شرکتی مدیریت و سازماندهی می‌شود که نخبه گرایی را ترویج و نابرابری را ریشه‌دار می‌کند.
ما اتاق اصلی جلسات مدیریت را اشغال کرده ایم تا به طور نمادین مدیریت این مدرسه را مختل کنیم، مدرسه‌ای که مسئول نئولیبرال‌سازی آموزش ماست. ما از این فضا استفاده کرده ایم که آموزش خود را باز پس بگیریم و با تدریس و یادگیری از یکدیگر مشارکت سیاسی را تشویق کنیم. این به مثابه رد تجاری سازی آموزش است- ما رایگان درس می‌خوانیم و با آزادی یاد می‌گیریم.
این فضا و کارگاه برای تمرکز بر مطالبات و تعدیل خواسته‌هایی که ما به عنوان یک جنبش در مورد موضوعاتی مانند آموزش رایگان، حقوق کارمندان، دموکراسی و حاکمیت دانشگاه، رهایی بخشی و مسائل اخلاقی درحال پرورش آن ایم مورد استفاده است. قدرت حرفه‌ها همین است که اثر دومینو وار ایجاد می‌کنند: این تنها آغاز راه است.
دانشگاه یورک، کانادا
استادیارها، مشاوران تحصیلات تکمیلی و هیأت علمی قراردادی این دانشگاه دست به اعتراض و اعتصاب زده بودند. اما چرا؟ کارمندان و دانشجویانی که در این اعتراض شرکت داشتند چند مطالبه داشتند از جمله: کمک هزینه بیشتر برای مشاوران تحصیلات تکمیلی و مشاوران پژوهشی و بهبود حقوق اشتغال برای کارکنان با اقلیت جنسی. آنها همچنین خواستار «تقویت زبان شاخص گذاری شهریه» بودند که یعنی هر افزایشی در شهریه برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی با افزایش در کمک هزینه آنها روبرو خواهد شد.
آنچه در ادامه می‌آید گفته‌های جسیکا لی، دانشجوی سال چهارم مقطع دکترا در رشته علوم انسانی و دارن پاتریک، دانشجوی سال چهارم مطالعات محیط زیست در دانشگاه یورک است:
دانشگاه یورک که روزی به عنوان یک مؤسسه رادیکال شناخته می‌شد اکنون تاکتیک‌های اعتراض شکن و پرخاش‌جویانه را در پیش گرفته است. در نهم مارس ۲۰۱۵ این دانشگاه «پیشنهاد نهایی» ایجاد کرد که به طور گسترده مربوط به هیأت علمی قراردادی ارشد می‌شد، تلاشی آشکار برای به هم زدن این اتحاد. مشاوران تدریس و دستیاران تحصیلات تکمیلی این پیشنهاد را رد کردند و به اعتراض قانونی خود ادامه دادند.
یورک اکنون به رغم این اعتراض در حال برگزاری مجدد کلاس‌ها است و دانشجویان را در موقعیتی قرار داده است تا صف اعتصاب‌ها برای رسیدن به کلاس درس عبور کنند و حتی کارکنان معترض را به شکستن اعتصاب دعوت کرده است. به رغم این جنبش‌ها همبستگی استادان و دانشجویان کارشناسی رو به افزایش است و تلاش بسیاری می‌کنند تا از حق خود برای رد نشدن از صفوف اعتصاب استفاده کنند.
ما به عنوان کاندیداهای دکتری نه تنها دانشجویانی هستیم که شهریه پرداخت می‌کنند بلکه همچنین مدرسان خط مقدم نیز هستم. خلاصه بگویم، ما برای «حق امتیاز» مشاغل عاریه ای خود پول می‌دهیم. ما نمی‌توانیم بدون داشتن فاند کامل به دوره تحصیلی خود ادامه دهیم.
دانشگاه آمستردام، هلند
دانشجویان ساختمان اصلی اداری دانشگاه را اشغال کرده اند و خواستار دموکراسی سازی این نهاد آموزشی هستند. اما چه چیزی این اعتراض‌ها را برانگیخته است؟ معترضان خواستار افزایش شفافیت و پاسخگویی فرایندهای تصمیم‌گیری دانشگاه و توافق و بازنگری در برنامه نوسازی، قطع حقوق و واگذاری به بخش خصوصی اند.
آنچه در ادامه می‌آید گفته‌های جولی مک براین، استادیار انسان شناسی در دانشگاه آمستردام در گفتگو با گاردین است:
شما چطور در مورد بوروکراسی اعتراض می‌کنید؟ چطور علیه پولی شدن و مدیریت زده شدن که به دانشگاه رسوخ کرده است و ما را وادار کرده است تا کارآمدی، همشکل سازی و سود را به جای خلاقیت، آموزش و تفکر انتقادی در اولویت قرار دهیم کار می‌کنید؟
ما در آمستردام با اشغال کردن ساختمان‌های دانشگاه و سازماندهی کردن گردهمایی‌های عمومی و به خیابان کشاندن تظاهرات آغاز کردیم. مقاله نوشتیم، در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی شرکت کردیم و نامه‌های سرگشاده منتشر کردیم.
اما مقاومت می‌تواند اشکال متعددی داشته باشد. ما به نشانه انتقاد و تغییر، به محل کارمان برگشته ایم. محیط کارمان را که بسیار حالت شرکت گرفته است یعنی خطوط صاف دارد، فضاها یک شکل اند پر کرده ایم از نشانه‌هایی از صداهای جایگزین افکار سازنده و موضوعاتی آماده مناقشه.
ما به صورت هفتگی با دانشجویانمان همراه می‌شویم تا در مورد آثار مدیریتی شدن و تجاری سازی دانشگاه فکر کنیم و در مورد اینکه چطور وقتی هیچ راه دیگری وجود ندارد می‌توانیم در اعمال روزمره‌مان مقاومت و نافرمانی کنیم.
بیایید تصور کنیم چه اتفاقی می‌افتد اگر هیچ کس تن به بوروکراسی ندهد. هنگامی که خودمان از همکاری کردن با این سیستم که دانشگاهمان را ربوده است امتناع کنیم یک گام به سمت بازپس‌گیری دانشگاه برداشته ایم. شاید این شکل از اعتراض‌ها به چشم زیاد نیاید اما در خلق دوباره دانشگاه به عنوان فضایی برای یادگیری و کشف نقش مهمی ایفا می‌کند.
منبع:
Ratcliffe, R. (2015, March 2015). University protests around the world: a fight against commercialisation. Retrieved from the Guardian: https://www.theguardian.com/higher-education-network/2015/mar/25/university-protests-around-the-world-a-fight-against-commercialisation
برای آشنایی بیشتر با مفهوم تجاری سازی به بخش کاربردی سازی و تجاری سازی مراجعه کنید.
