توانمندسازی سازمانی
جماعت‌سپاری و اولویت‌بندی
نویسنده: زهرا عرب
تخمین زمان مطالعه: ۵ دقیقه
هدف از این نوشته، معرفی جماعت‌سپاری به عنوان روشی کارآمد و موثر برای فرآیندهای تصمیم‌گیری و اقدام است. یکی از دغدغه‌های هر مدیر ، کسب شناخت دقیق و به‌هنگام از مسائل، ارزیابی مشکلات در حوزه‌های مختلف، اولویت‌بندی آن‌ها، ارزیابی سیاستی، اقدامات و حتی پیشنهاداتی برای حل مسائل است. می‌توان از جماعت‌سپاری در هر یک از این حیطه‌ها استفاده کرد. این نوشته، ابتدا ایدۀجماعت‌سپاری را تعریف و سپس نمونه‌های عملی به کارگیری آندر پلتفرم‌های مختلف را معرفی می‌کند.
مقدمه
«خردِ جماعت» را اولین بار فرانسیس گالتون ریاضی‌دان، در یک مسابقۀ روستایی مطرح کرد. قصه، از این قرار بود که از شرکت‌کنندگان خواسته بودند که بر اساس ظاهر یک گاو، وزن آن را حدس بزنند. نکتۀ جالب این مسابقه، این بود که هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان نتوانستد رقم درست را بگویند؛ اما گالتون متوجه شد میانگین به دست آمده از وزن‌های پیشنهادی شرکت‌کنندگان، فقط سه پوند با وزن گاو اختلاف داشت. به نظر گالتون، این مسئله اصلا تصادفی نبود. او معتقد شد خرد جماعتیِ گروهی از افراد عادی، می‌تواند از نظر یک فرد خبره دقیق‌تر باشد. در واقع پاسخ به یک سوال مشخص اگر برخاسته از نظر مجموع افراد باشد، بسیار دقیق‌تر از نظر تک‌تک افراد دربارۀ یک مسئله است.
مدت‌هاست از این سازوکار به طرق مختلف در جهان استفاده می‌شود؛ مانند رای‌گیری در دادگاه‌ها یا وبسایت ویکی‌پدیا. منظور از جماعت می‌تواند هر گروهی از مردم باشد؛ مانند کارمندان یک سازمان، گروهی از محققان، دانشجویان و غیره. فرض این است که با استفاده از خرد جماعتی می‌توانیم خطاهای فردی را کاهش دهیم.
در اینجا، نمونه‌هایی از پلتفرم‌هایی معرفی می‌شوند که با استفاده از جماعت‌سپاری، راه‌هایی برای رصد، اولویت‌بندی، ارزیابی و در نهایت حل مسائل پیدا کرده‌اند.
سامانۀwe the people
این وبسایت در زمینۀ پایش همگانی فعالیت می‌کند که کار آن رصد مشکلات، اعتراضات و اولویت‌بندی مسائل ملی آمریکا است. این وبسایت می‌تواند نمونه‌ای از استفاده از جماعت‌سپاری در جهت رصدمسائل، اولویت‌بندی و ارزیابی آن‌ها باشد. این سامانه، یک بستر آنلاین برای عموم مردم است که بتوانند مشکلات خود را مطرح کنند یا در تعیین درجۀ اهمیت یک مشکل نظر دهند. دغدغۀ ایجادکنندگان این سامانه، کسب شناخت دقیق از مسائل کشور و درک دقیق احساس مردم نسبت به اوضاع جامعه است. اطلاعات در این بستر، دارای طبقه‌بندی موضوعی است و نیاز به دسته‌بندی دوباره ندارد. همۀ امور به طور خودکار انجام می‌شود، نیروی انسانی درگیر آن نیست و هزینۀ انجام آن برای دولت نزدیک به صفر است. با این وجود، این وبسایت یک کار مهم می‌کند: دولت و سایر نهاد‌ها را در قبال مسئولیتی که دارند، پاسخگو می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که شفاف باشند.
هر اعتراضی بعد از ثبت در سامانه ، اگر بتواند ۱۵۰ امضا یا تایید الکترونیکی از افراد دریافت کند، برای سایر مردم قابلیت نمایش پیدا می‌کند و در صورتی که در بازۀ زمانی یک ماه تعداد تاییدات آن به یکصدهزار امضا برسد، یک مقام رسمی باید به آن مشکل، پاسخ قابل قبولی بدهد یا اینکه اصلاح قوانین مرتبط با آن در دستور کار قرار می‌گیرد. این سامانه در دولت اوباما ایجاد شد و نمادی از انتقادپذیری و انعطاف دولت نسبت به مشکلات مردمی به شمار می‌رود.
سامانۀE-petition
سامانۀ مشابهی نیز در دولت انگلیس وجود دارد که شهروندان از طریق آن می‌توانند هر نوع عریضه‌ای را که دولت مسئول اجرای آن است در وبسایت قرار دهند و اگر بتوانند حداقل صدهزار امضا جمع کنند، آن عریضه برای بحث به مجلس عوام برده می‌شود.
اپلیکشین شهروندسپاری
این اپلیکیشن با شعار «هر شهروند یک سنسور» روانۀ بازار شده است و چنین دغدغه‌ای دارد: «ما علاقمندیم تا برای همۀ چیزهای اطراف‌مان که نیازمند اقدامی از سوی مسئولان است، جریانی شکل بگیرد». این نرم‌افزار در حیطۀ تشخیص، گزارش و پیگیری مشکلات شهری، خدمات عمومی، زیست محیطی و همچنین افزایش سطح زندگی شهروندان، طراحی و تولید شده است.
این نرم فزار متعلق به شرکت city sourced است و پس از موفقیت در به‌کارگیری مشارکت عمومی در رصد مسائل و مشکلات شهری دست به ابتکار جدیدی زده است. این شرکت در ۲۰۱۳، بستری در جهت تامین مالی پروژه‌های شهری از طریق جماعت‌سپاری تامین مالی را راه‌اندازی کرد. در این طرح، اهالی یک منطقه با کمک و همکاری و پیشنهاد مشکلات موجود در همسایگی خود در جهت بهبود مسائل مشارکت می‌کنند و سرمایه‌های نقدی مردم در جهت اجرای پروژه‌های شهری و با پیشنهاد خود آن‌ها را جمع‌آوری می‌کنند. این بستر تامین مالی جماعتی،zen founder نام دارد.
در ایران نیز می‌توان از جماعت سپاری برای انحای مختلف رصد، اولویت‌بندی مسائل و شفافیت استفاده کرد. سایت‌های موجودی که بر اساس این ایده طراحی شده‌اند،فقط جماعت‌سپاری را در حوزه‌های تامین مالی پروژه‌ها پیگیری می‌کنند که سایت مهربانه، دونیت و فاندوران نمونه هایی موفق از آن به شمار می‌روند. خوب است به جماعت‌سپاری، با دیدی گسترده‌تر نگریست و آن را در جهت تسهیل فرآیندهای اقدام و تصمیم‌گیری و اولویت‌بندی در عرصه‌های مختلف به کار گرفت.
- این نوشته گزارشی است از مجله رویش پاییز ۹۴ ویژه نامه جماعت سپاری
- منبع: فراهنگ
