معرفی کتاب: «تاریخ علم کمبریج»
نویسنده: کالین ا. رُنان ـ ترجمه: حسن افشار ـ انتشارات: مرکز
کالین رنان در پیشگفتار کتاب «تاریخ علم کمبریج»، کتابی که نخستین بار اویل دهه ۸۰ میلادی منتشرشد، در نقدی بر جریان اصلی تاریخ‌نویسی می‌گوید: «آن‌چه که محتوای کتب تاریخ را شکل می‌دهد اساساً موفقیت انسان در به بند کشیدن انسان‌های دیگر است، نه کامیابی او در دریدن ردای جهل و خرافه. هیچ تاریخ ساده‌ای در مورد دستاوردهای علمی انسان به زبان انگلیسی وجود ندارد، گرچه درباره مبارزات او برای تسلط بر دیگران فراوان نوشته‌اند».
وی برای روشن‌تر شدن سخنانش اضافه می‌کند: «منظور این نیست که تاریخ سیاست‌های قهرآمیز باید به فراموشی سپرده شود، بلکه تأکید بر این نکته است که تاریخ مزبور فقط یک جنبه از وقایع تاریخی است و در درازمدت شاید از یادرفتنی‌ترین جنبه نیز باشد. روشن است که این جنبه بیش از حد استحقاق خود مورد توجه قرار گرفته است؛ و امروزه که سهم علم در زندگی هر زن و مرد و کودک رو به افزایش است، دانستن چیزی از آغازها و پیشرفت آن در جهان متمدن ضروری است». چرا؟ زیرا «تنها از این راه است که دیدن ماجرای پرشکوه اندیشه انسان از همه زوایا امکان‌پذیر می‌گردد. چون علم چیزی است که در هر فرهنگی در هر نقطه جهان پدید آمده است. علم به‌طور طبیعی از بطن کنجکاوی فطری انسان درباره دنیایی که خود را در آن یافته برون روییده است. ترس از علم در بدفهمی و ناآگاهی از ماهیت آن و نحوه پیدایشش ریشه دارد».
رُنان با چنین نگرشی ما را به «نظاره‌ای کلی بر پیشرفت علم و اندیشه علمی در سرتاسر جهان از اعصار اولیه تا امروز» دعوت می‌کند. اما این قید را هم به سخنان خود می‌افزاید: «روال کار این بوده است که فقط آن تحولاتی در کانون توجه قرار گیرند که تغییری در ادراک را موجب گشته‌اند نه تغییری فنی را»؛ «این سفر بی‌شک هیجان‌انگیز خواهد بود… شاید سفری آسوده نباشد، ولی با شگفتی‌هایی که همراه دارد و شناخت تازه‌ای که پیشکش می‌کند می‌ارزد».
